Tibbi Birimlerimiz

Biyokimya ve Klinik Biyokimya

TAHLİL VERMEDEN ÖNCE DİKKAT EDİLMESİ GEREKENLER

 

Yapılan testlerden doğru sonuç elde edebilmemiz için burada belirtilenleri bütünüyle

okumanız çok önemlidir. Lütfen aşağıda belirtilen konuları inceleyiniz.

 

  •  Günlük biyolojik ritim, egzersiz, açlık, diyet, ilaç alınması, alkol veya sigara

kullanılması birçok Laboratuvar tetkikini etkilemektedir. Kortizol, demir, Vitamin B12,

Folat, PTH ve nötrofil sayımında günlük biyolojik değişkenlik çok belirgin olabilir Bu

nedenle, özellikle bu testler olmak üzere laboratuvar tetkikleri için sabah kan

verilmesi önerilir.

 

  • Fiziksel aktivitenin testler üzerine kısa ve uzun vadeli etkileri izlenir. Egzersiz

sonrası kısa süreli olarak Laktat, CK, AST, LDH yükselir ve koagulasyon, fibrinoliz,

trombositler aktive olabilir. Bu değişiklikler egzersiz sonlandırıldıktan kısa bir süre

sonra normale döner. Egzersizin uzun süreli etkisi olarak CK, AST, LDH ile bazı

hormonları yükselttiği (plazma testosteronu, androstendion, Luteinizan Hormon)

bilinmektedir. Bu nedenle tetkik için hastane ve sağlık ocağına gelmeden önce ağır

ve zorlayıcı egzersizden kaçınılmalı, kan vermeden önce yarım saat kadar dinlenmiş

olmanız önerilir.

 

  • Kanda glukoz, trigliserid, kolesterol ve elektrolitler (sodyum, potasyum, klor gibi)

gibi testler için kan örneği 10-12 saatlik açlık sonrası alınmalıdır. Uzamış açlık değişik

oranlarda bilirübin, trigliserid, glukoz düzeylerini değistirmektedir. Et yenmesi plazma

potasyumunu, trigliseridleri ve ALP enzimini yükseltebilir. ALP enzimi ayrıca B ve O

kan grubundakilerde özellikle yağlı yemeklerden 2 saat sonra artıs göstermektedir.

Tüm bunlara ek olarak, yemeklerden sonra kanda artan silomikronlar serum veya

plazmada bulanıklık yaparak ölçüm yapılan metodların yanlış sonuçlar vermesine

neden olabilmektedir. Bazı gıdalar kan ve idrarda test sonuçlarını etkilemektedir.

Yüksek proteinli beslenme serumda üre, amonyak ve ürik asit değerlerini

arttırabilmektedir. Kan lipid paneli, folat, vitamin B12, 25-OH vitamin D, osteokalsin,

magnezyum, GH, PTH testleri için 12 saatlik açlık gerekmektedir. Serotonin ve

katekolamin ölçümleri beslenmeden büyük oranda etkilenmektedir. (Lütfen ilgili

testlere ait uyarıları inceleyiniz!)

 

  • Genel olarak tüm testler için 10-12 saatlik açlık sonrası sabah kan verilmesi

Laboratuvarımız tarafından önerilmektedir. Test için kan vermeye gelmeden önceki

gece saat 21:00’den sonra SU HARİÇ HİÇBİR SEY YEMEYİNİZ VE İÇMEYİNİZ!

İhtiyaç duyduğunuz miktarda su alabilirsiniz Laboratuvar testlerimize bir etkisi

olmayacaktır. Bu süre boyunca sigara, çay, kahveden sakınınız.

 

  • Alkol kullanımı plazma laktat, ürik asit ve trigliserid düzeylerini arttırabilmektedir.

Yükselmis HDL-C, GGT, ürik asit ve MCV değerleri kronik alkol kullanımı ile ilgili

olabilmektedir.

 

  • Sigara kullananlarda karboksihemoglobin, plazma katekolaminleri ve serum

kortizolü yükselmektedir. Bu hormonlardaki değisiklikler nötrofil, monosit gibi beyaz

kan hücrelerinin sayısını arttırırken, eozinofil hücre sayısını düsürler. Kronik sigara

kullanımı sonucunda, hemoglobin konsantrasyonu, eritrosit (kırmızı kan hücresi),

lökosit (beyaz kan hücreler) sayıları, CEA (karsinoembriyojenik antijen) düzeyleri artıs

göstermektedir.

 

  • Birçok ilaç Laboratuvar testlerini değisik biçimlerde etkileyebilmektedir.

Kullandığınız ilaçlar hakkında doktorunuzdan bilgi isteyiniz. Düzenli kullandığınız

ilaçlar var ise, doktorunuz almamanızı söylemediği sürece kesinlikle günlük

düzeninizi bozmaksızın ilaçlarınıza devam ediniz. Sizden istenen testleri kullandığınız

ilaçların etkileyip etkilemediğini Laboratuvarımızdan öğrenerek bu konuyu

doktorunuza danışınız.

 

Bu nedenlerle,

 

Genel sağlık taraması Laboratuvar tetkikleri için 10-12 saatlik açlık sonrası sabah

kan verilmesi,

 

Tetkik için gelmeden önce ağır ve zorlayıcı egzersizden kaçınılması, kan

vermeden önce yarım saat kadar dinlenilmesi,

 

Gece saat 21:00’den sonra SU HARİÇ HİÇBİR ŞEY yenilip içilmemesi,

 

Düzenli kullanılan ilaçlar var ise kesilmeden önce doktora danışılması , kan verme

sırasında forma not düşülmesi için görevliye bilgi verilmesi önerilir.

Ayrıca kanın hemolizli (kırmızı kan hücrelerinin parçalanmış olması), bulanık (yüksek

silomikron düzeyi) ve ikterik (yüksek biluribin düzeyi) olması laboratuvarımızda

yapılan tüm testlerin ölçümünü etkileyeceğinden sonuçların bu özellikler göz önünde

bulundurularak değerlendirilmesi gerekmektedir.

 

Kanda lipid (kolesterol, trigliserid, HDL-C, ApoA1, Apo B, LPa) analizi öncesi bilmeniz gerekenler

 

  • En az 3 hafta süresince beslenme alışkanlıklarının değiştirilmemesi,

 

  • Kilonun sabit olarak korunması (ani kilo değişikliklerinden kaçınılması)

 

  • 12 saatlik açlık sonrası kan verilmesi,

 

  • Duygusal ve fiziksel stresten sakınılması,

 

  • 3 gün öncesinden itibaren alkol alınmaması önerilir.

 

24 saatlik idrar toplanması

Doktorunuz 24 saatlik idrarda bazı testler istemiş ise idrarın tam ve doğru olarak

toplanmış olması ve tamamlandıktan sonra derhal çalışılacak laboratuvara teslim

edilmesi sonuçların güvenirliğini etkilediğinden aşağıdaki kurallara uyunuz:

 

24 saatlik idrar toplamaya başlayacağınız sabah uyandıktan sonra ilk

idrarınızı tuvalete boşaltın, saati not edin (örneğin sabah saat 08:00). Bu andan

itibaren tüm idrarınızı gündüz ve gece boyunca, dikkatlice toplama kabına biriktirin.

Ertesi sabahki ilk idrarınızı da (örneğin ertesi sabah saat 08:00'deki idrarınız) toplama

kabına ekleyerek, idrar toplama işlemini tamamlayınız. Bekletmeden laboratuvara

getiriniz.

 

Cuma ve Cumartesi günleri 24 saatlik idrar toplamayınız.

 

3-5 litrelik temiz ve kuru bir kap temin ediniz. Su için kullanılan pet şişeler en

uygunudur. Kola, deterjan gibi maddelerin konmuş olduğu kaplar kesinlikle uygun

değildir.

 

Biriktirme süresince evin en serin yerinde, karanlık bir ortamda tutunuz.

 

İdrar toplama kabını siyah, ışık geçirmeyen bir poşet içinde getiriniz.

 

Size önerilen diyet varsa dikkatlice uygulayınız.

 

Toplanacak idrara koruyucu madde eklenmesi gerekiyor ise lütfen laboratuvardan

temin ediniz.

 

İdrar toplama sırasında size koruyucu bir madde verildi ise:

Bu maddeler yakıcıdır! Çocuklardan uzak tutunuz.

Elinize temas ederse derhal bol su ile yıkayınız.

Dikkatlice açarak, toplama kabına yavaşça boşaltınız.

Her idrar ilavesinde tüm idrarı karıştırınız.

 

Birinci idrar toplama kabı dolarsa, başka idrar toplama kabına geçtiğinizde bir

önceki kapta bulunan idrarın yaklaşık yarısını da bu kaba karıştırınız.

0-3 yas çocuklarda idrar toplanması

Üretra (idrarın geldiği delik) etrafını temizleyiniz. Kan alma odasında temin edeceğiniz

idrar toplama torbalarından (ağzı yapışkan kağıt ile kapalı, tek kullanımlık, steril plastik

torbalar) birinin yapışkan bandını açarak üretra etrafına düzgünce yapıştırınız. Torbayı

yerinden oynatmadan çocuk bezi bağlanıp, giysileri giydirilip kendini rahat hissetmesi

temin edilir. Sık sık kontrol edilerek, her seferinde dolu torbadaki idrar yukarıda

bahsedilen kurallar içinde temin edilen saklama kabına eklenerek yeni bir torba takılır.

Lütfen yukarıda belirtilen kuralları dikkatlice okuyarak eksiksiz uygulayınız.

Sürekli kullandığınız ilaçlarınızı kesme konusunda konusunda lütfen doktorunuza

danışınız!

 

İdrar kültürü

Muayene olunan bölümün hemşirelerinden dezenfektanlı pamuk ve steril idrar kabı

alındıktan sonra dezenfektanlı pamuk ile idrar yapılan bölge temizlenir (kadınlar için

önden arkaya doğru, erkekler için ise ortadan başlayarak kenara doğru çepeçevre bir

kez silmek yeterlidir), dezenfektan kuruduktan veya kuru pamukla kurulandıktan

sonra ilk gelen idrar dışarıya, orta kısmı steril idrar kabı içine ve yine son kısmı

dışarıya atarak "orta akım idrar" verilir. İdrarını tutamayan küçük çocuklara muayene

oldukları bölümde hemşireler yardımcı olmaktadır. Kültür için alınan idrar bir saat

içinde laboratuvara getirilmeli, beklemek zorunda kalınırsa mutlaka buzdolabında

tutulmalıdır.

 

Püy kültürleri

Doktor tarafından steril taşıyıcı besiyerleri içine veya enjektör / tüp içine alınan

kültürler en kısa sürede laboratuvara ulaştırılmalı, püyün nereden alındığı istek

kağıdında belirtilmelidir.

 

Vajen ve üretral akıntı, BOS, konjunktiva kültürleri

Örnekleri kültür isteyen doktor tarafından alınan ve steril taşıyıcı besiyerine konan

kültürler en kısa sürede laboratuvara ulaştırılmalıdır.

 

Sonuçların verilme günleri

 

İdrar, boğaz, balgam, BAL, kateter kültürleri: Üreme olmamışsa veya normal flora

olarak çıkmış ise alındıktan bir gün sonra, üreme olmuş ise genellikle üç-dört gün içinde.

Dıskı, vajen, üretral akıntı, DTA, burun kültürleri: Normal flora ise iki gün, üreme

olmuş ise dört gün içinde.

Püy, BOS, parasentez, torasentez, perikard sıvısı, eklem sıvısı, konjunktiva, safra,

açlık mide suyu: Üreme olmamış ise iki gün, üreme olmuş ise üç-dört gün içinde.

Mantar kültürü: En geç 15-20 gün içinde.

Anaerob kültür: En erken dört gün en geç üç haftada.

Tüberküloz PCR: 20 gün içinde.

Örnekten yapılan direkt yaymaların inceleme sonuçları: Gün içinde verilmektedir.

 

Sonuçlarda kullanılan terimler

Normal flora: Alınan örnekte normalde olması gereken mikroorganizmalardan

başka üreme olmadığını göstermektedir.

Patojen bakteri üremedi: Dışkı örneğinde olmaması gereken bakterilerin

üremediğini göstermektedir.

Kontaminasyon: İdrar örneğinin uygun bir şekilde alınmadığını ve gaita ile bulas

olduğunu göstermektedir.

Koloni: Bir bakteriden köken alan bakteri topluluğudur. İdrar kültürleri için koloni

sayısı bildirilmektedir. Bir mililitre idrarda en az 100.000 koloni üremişse idrar yolu

enfeksiyonu olduğu söylenebilir. Ancak tedavi sırasında veya tedavi sonrasında

alınan idrar kültürlerinde bir mililitrede 10.000-100.000 koloni olması da anlamlı kabul

edilmektedir.

Püy: Vücuttaki herhangi bir bölgede bulunan irinli lezyonlar için kullanılmaktadır.

Tüberküloz moleküler tanısı: Tüberküloz basilinin DNA’ sının çoğaltılarak

gösterilmesi temeline dayanmaktadır. Bakterinin ölü veya canlı olması sonucu

etkilememektedir. Pozitif sonuç, örnekte tüberküloz basiline ait DNA’nın varlığını

göstermektedir.

BOS (beyin-omurilik sıvısı): Menenjit düşünüldüğü zaman hastanın doktoru

tarafından alınır.